Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Cebriyye’nin Tenkidi ve İnsan-ı Kâmilin Cebriliği

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorYiğit, Hilal
dc.date.accessioned2025-03-17T12:18:36Z
dc.date.available2025-03-17T12:18:36Z
dc.date.issued2022
dc.departmentTarsus Üniversitesi
dc.description.abstractMevlânâ Mesnevî-i Ma‘nevî’de insanın ilâhî irade karşısındaki konumunu değerlendirerek çeşitli vesilelerle Cebriyye’yi konu edinir. Cebriyye’ye yönelik çok yönlü tenkitleri bulunan Mevlânâ genellikle insanın ahlaki özellikleri ve psikolojik gerçeklikleri üzerinden konuyu ele alır ve insanı cebrî düşünceye iten sebepleri bu minval üzerinden irdeler. Mevlânâ’ya göre; şüphe ve tereddüt içinde cebrî tutum sergileyen insan, cehaletle gözünü ışığa kapatmış, ahlaki tutum ve eksikliklerinin beslediği bir nazarla konuya yaklaşmaktadır. Aklına aslında kendi iradesiyle perde çeken Cebriyye yapıp ettiklerine karşılık hem bu dünyada hem de ahirette verilecek adalet ve cezadan kaçmak arzusundadır. Cebriyye bu tavrı ile insan tabiatını inkâr etmekte ve Kur’an-ı Kerim’i kalbinde yer alan eğrilikle hevasına göre tevil etmektedir. Bu nedenle cebrî tutum hakikatte bir ahlak problemidir. Tetkik edilmesi gereken bir başka cebrî tavır daha vardır ki o da vaktinde gösterilmiş cebrîliktir. Cebriyye’nin zan ve şüphe içinde olmasının aksine, yakîne ulaşarak muhkem bir tutum sergileyen insan-ı kâmilin cebrîliği katrenin denize karışması gibidir. Bu çalışmada Mevlânâ’nın Cebriyye’ye yönelik tenkitleri ve ihtiyarın varlığına yönelik getirdiği deliller farklı alt başlıklar altında incelenmiş henüz tekâmüle ermemiş olan insanın zannına ve cebriyyeciliğine karşılık insan-ı kâmilin yakîni ve cebrîliği ele alınmıştır.
dc.identifier.doi10.46231/sufiyye.1169640
dc.identifier.endpage208
dc.identifier.issn2791-6650
dc.identifier.issn2791-6804
dc.identifier.issue13
dc.identifier.startpage175
dc.identifier.trdizinid1190277
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.46231/sufiyye.1169640
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1190277
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.13099/888
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.institutionauthorYiğit, Hilal
dc.language.isotr
dc.relation.ispartofSufiyye
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_TR_20250316
dc.subjectMesnevi
dc.subjectKlasik Türk Edebiyatı
dc.subjectMevlânâ
dc.subjectİhtiyar
dc.subjectCebriyye
dc.titleMevlânâ’nın Mesnevî’sinde Cebriyye’nin Tenkidi ve İnsan-ı Kâmilin Cebriliği
dc.typeArticle

Dosyalar

Koleksiyon

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu