Meslek lisesi öğrencilerinin antropometrik ölçülerinin mevcut oturma düzenlerine ve iş ekipmanlarına göre değerlendirilmesi ve öneriler: Mersin ili Atatürk Endüstri Meslek Lisesi tesisat teknolojisi ve iklimlendirme alanı örneği

Abstract

Çalışma ortamlarında bulunan tehlikeler ile bu tehlikelere ait risk düzeylerinin tespiti ve gerekli olduğu durumlarda etkin önlemlerin alınması, iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının temel yaklaşımı olarak kabul edilmektedir. Tam olarak tespit edilemeyen tehlikelerin, seviyesi doğru bir şekilde belirlenemeyen risklerin, kısa, orta ve uzun vadede iş kazalarının ve meslek hastalıklarının oluşmasına neden olduğu bilinmektedir. Çalışanı, çalışılan ortamı ve makinaları inceleyerek, çalışma koşullarını çalışana göre tasarlamayı hedefleyen ergonomi biliminin temel parametreleri bu anlamda oldukça önemlidir. İdeal ergonomik tasarımlarla; sadece sağlık ve güvenlik konularında iyileşme sağlanmamakta aynı zamanda üretkenlikte de artış elde edilmektedir. Özellikle meslek eğitimi veren eğitim kurumlarında, gelişme çağındaki (adölesan çağ) bireylerin etkileşimde bulundukları ortamın ve makinaların insanı merkeze alarak değerlendirilmesi son derece önemlidir. Bu dönemde antropometrik ölçülerin dikkate alınarak ergonomik düzenlemelerin yapılması, ileride oluşacak sağlık sorunlarının önüne geçilmesi anlamına gelmektedir. Bu noktada, öğrencilerin kullandıkları okul mobilyalarının ve iş ekipmanlarının öğrencilerin antropometrik boyutlarının dikkate alınmadan tasarlanması ve kullanımı oldukça önemli bir sorundur. Bu bağlamda, her türlü okul mobilyasının, öğrenciler üzerinden belirli periyotlarla alınan antropometrik ölçümler neticesinde elde edilen verilere göre tasarlanarak üretilmesinin öğrenciler için faydalı olacağı açıktır. Bu çalışma kapsamında, Mersin ilinin Toroslar İlçesindeki Atatürk Endüstri Meslek Lisesi Tesisat Teknolojileri ve İklimlendirme alanında öğrenim gören öğrencilerin kullandığı sınıf mobilyalarının ve atölyelerdeki iş ekipmanlarının öğrencilerin antropometrik verilerine uygun olup olmadığının analizi yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda uygun bir antropometrik ölçüm seti kullanılarak somut ölçüm sonuçları elde edililmiştir. İlk aşamada Tesisat Teknolojileri bölümünde sık kullanılan araç-gereçler belirlenmiş ve bu araç gereçlerin ölçüleri alınarak kullanıcılar ile arasındaki uyum ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda atölyede ve dersliklerde bulunan araç gereçlerin, ergonomik değerlendirme kriterleri ile değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Bu inceleme sonucunda yapılması gerekenler sonuçlar kısmında belirtilmiştir. Yapılan değerlendirmelerde; öğrencilerin antropometrik ölçüleri dikkate alınarak sınıf mobilyaları için sırasıyla; koltuk yüksekliği için olması gereken değer 44,6 cm olarak bulunmuştur ve bu değer TSE standardında belirtilen aralığa çok yakın bir değer olduğu için standarda uygundur. Koltuk genişliği için olması gereken değer 36,7 cm olarak hesaplanmıştır. Bu değer hem TSE standartlarına hem de mevcut mobilya boyutlarına uygun değildir. Koltuk derinliği için olması gereken değer 42,8 cm olarak hesaplanmıştır. Bu değer TSE standartlarına uygun fakat mevcut mobilya boyutlarına uygun değildir. Sırtlık genişliği için olması gereken değer 53,617 cm olarak hesaplanmıştır. Bulunan değer TSE standartlarına uygun fakat mevcut mobilya boyutlarına uygun değildir. Masa yüksekliği için olması gereken değer 73,527 cm olarak hesaplanmıştır. Bu değer hem TSE standartlarına ve mevcut boyutlara uygun değildir. Masa genişliği için olması gereken değer 53,617 cm olarak hesaplanmıştır. Mevcut mobilya boyutları hem hesaplanan ergonomik değerlere hem de TSE standartlarına uygundur. Masa derinliği için olması gereken değer 46,591 cm olarak hesaplanmıştır. Mevcut masa derinliği TSE standartlarına uygun fakat hesaplanan ergonomik değerlere göre fazla derin bulunmuştur. Atölyede kullanılan iş ekipmanlarından alınan ölçüler dikkate alınarak yapılan değerlendirmede ise sırasıyla; Örs tezgahı için yapılan ölçümlerde tezgahın yerden yüksekliği 78 cm olarak bulunmuştur. Öğrencilerden alınan antropometrik ölçümler neticesinde bu değerin en az 97,76 cm ile 100,76 olması gerektiği sonucuna varılmıştır. Mengene vida sapı için minimum değer 76 cm, maksimum değer 101 cm olarak bulunmuştur. Öğrencilerden alınan ayakta dirsek uzunluğu mesafesi ii de 106,18 cm olarak saptanmıştır. Bu da öğrencilerin çalışırken fazlaca eğilmesine sebep olacaktır. Kaynak tezgahının yerden yüksekliği 79,5 cm olarak ölçülmüştür. Öğrencilerin bel yüksekliği değerlerine bakıldığında bu değerlerin 97,76-100,76 cm aralığında olması gerektiği sonucuna varılmıştır.Bu inceleme sonucunda yapılması gerekenler sonuçlar kısmında belirtilmiştir.

The determination of the dangers in working environments and the risk levels of these dangers and taking effective measures when necessary is considered as the basic approach of occupational health and safety studies. It is known that hazards that cannot be determined exactly, risks whose level cannot be determined correctly, cause work accidents and occupational diseases in the short, medium and long term. In this sense, the basic parameters of ergonomics science, which aims to design the working conditions according to the employee by examining the employee, the working environment and the machines, are very important. With ideal ergonomic designs; Not only is there an improvement in health and safety issues, but also in productivity. Especially in educational institutions that provide vocational education, it is extremely important to evaluate the environment and machines in which individuals in the development age (adolescent age) interact by taking people into the center. Making ergonomic arrangements taking into account the anthropometric measurements in this period means preventing future health problems. At this point, the design and use of school furniture and work equipment used by students without considering the anthropometric dimensions of the students is a very important problem. In this context, it is obvious that it will be beneficial for students to design and produce all kinds of school furniture according to the data obtained as a result of the anthropometric measurements taken periodically. Within the scope of this study, it was analyzed whether the classroom furniture used by the students studying in the field of Installation Technologies and Air Conditioning of Atatürk Industrial Vocational High School in Toroslar District of Mersin province and the work equipment in the workshops are suitable for the anthropometric data of the students. For this purpose, concrete measurement results were obtained by using a suitable anthropometric measurement set. In the first stage, frequently used tools and equipment were determined in the Installation Technologies department and the harmony between them and the users was tried to be revealed by taking the measurements of these tools. In this context, it is aimed to evaluate the tools and equipment in the workshop and classrooms with ergonomic evaluation criteria. The things to be done as a result of this examination are stated in the results section. In the evaluations made; Particle anthropometric measures for responsible classes; Since this value is 44,6 cm and this value is very close to the range specified in the TSE standard, it is suitable for the standard. The required value for seat width is calculated as 36.7 cm. This value is not suitable for both TSE standards and existing furniture sizes.This value is not suitable for both TSE standards and existing furniture sizes. The required value for seat depth is calculated as 42.8 cm. This value is in accordance with TSE standards but not suitable for existing furniture sizes. The required value for the backrest width is calculated as 53,617 cm. The value found is in accordance with TSE standards but not suitable for existing furniture sizes. The required value for the height of the table is calculated as 73,527 cm. . This value is not compatible with both TSE standards and existing sizes. The required value for the width of the table is calculated as 53,617 cm. Available furniture sizes comply with both the calculated ergonomic values and TSE standards.The required value for the table depth is calculated as 46,591 cm. The current table depth was found in accordance with TSE standards but too deep according to the calculated ergonomic values. In the evaluation made by considering the measurements taken from the work equipment used in the workshop; In the measurements made for the anvil bench, the height of the bench from the ground was found to be 78 cm. As a result of sample anthropometric measurements from students, it was concluded that this value was at least 97.76 cm and 100.76. The minimum value for the vice iv screw shank was 76 cm, and the maximum value was 101 cm. This was found to be the minimum value of 76 cm and the maximum value of 101 cm for the vise screw shank while students were working. Standing elbow length distance taken from students was also determined as 106.18 cm. This will cause students to bend over while working. The height of the welding bench from the ground has been measured as 79.5 cm considering the waist height values of the students, it was concluded that these values should be in the range of 97.76-100.76 cm. the things to be done as a result of this examination are stated in the results section.