İhracata yönelik devlet teşviklerinin etkinliği: Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi üzerine bir uygulama

Abstract

Ülkelerin ekonomik büyümesinin en önemli aktörlerinden olan dış ticaretin gelişmesi, uygulanan dış ticaret politikalarının etkinliğine bağlıdır. Bu nedenle ülkeler dış ticaret politikalarına önem vermektedir. Uluslararası piyasalarda her geçen gün artan rekabet koşulları, işletmelerin hareket alanını kısıtladığından ülkeler, işletmelerin rekabet gücünü artıracak politikalar uygulamakta ve çeşitli politika araçlarından yararlanmaktadır. İhracatın özendirilmesi için işletmelere verilen teşvikler de ülkelerin dış ticarete müdahale için kullandığı araçlardan birisidir. Bu çalışmada Türkiye’de uygulanan ihracat teşviklerinin etkinliği Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’ndeki işletmeler üzerinden ele alınarak değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışma kapsamında, işletmelerin gerek ihracatta gerekse ihracata yönelik teşviklere ulaşma ve kullanma sürecinde yaşadıkları sorunlar araştırılarak çözüm önerileri üzerinde durulmuştur. Araştırma nicel bir araştırma olarak tasarlanmış, istatistiksel ve matematiksel yöntemler kullanılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Mersin - Tarsus Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren 196 işletme araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında örneklem seçilmemiş, tam sayım yapılmıştır. 196 işletme ile iletişime geçilmiş ancak ankete cevap vermeyi kabul eden 106 anketten geçerli olan 101 anket analize dahil edilmiştir. Elde edilen parametrik olmayan veriler üzerinde etkinlik analizi yapılmış ve SPSS paket programı aracılığıyla nonparametrik testler uygulanmıştır. Analizler sonucunda, ihracatı teşvik politikalarının etkinliğinin işletme sahibinin eğitim durumuna, işletme çalışan sayısına, işletmenin ihracat yapma süresine ve işletme ihracatının cirodan aldığı paya göre düzeyine göre farklılık gösterdiği, işletmenin yönetim durumuna, sermaye yapısına ve faaliyette bulunduğu sektöre göre ise farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Araştırma kapsamındaki işletmeler en fazla bürokratik işlemlerin fazlalığı, destek süreçlerinin uzun sürmesi, teşviklerin miktarının göreceli olarak düşük olması ve nitelikli eleman eksikliğinden şikayet etmiştir. Çalışma kapsamında, teşviklerin daha etkin kullanılmasına yönelik politika yapıcılara ve işletmelere öneriler getirilmiştir.

The development of foreign trade, which is one of the most important actors of the economic growth of countries, depends on the effectiveness of the applied foreign trade policies. Therefore, countries attach great importance to their foreign trade policies. However, since increasing competition conditions in international markets restrict the movement of businesses, countries are implementing policies that will support and increase their competitiveness in these markets. Incentives given to companies to encourage their exports are one of the tools countries use to interfere with foreign trade. In this study, the effectiveness of export incentives applied in Turkey was evaluated through the enterprises in Mersin-Tarsus Organized Industrial Zone. In addition, within the scope of the study, the problems experienced by enterprises in the process of reaching and using incentives for both exports and exports were investigated and the solution proposals were discussed. The research was designed as a quantitative research and analyses were carried out using statistical and mathematical methods. 196 enterprises operating in Mersin - Tarsus Organized Industrial Zone constitute the universe of research. In the scope of the study, the sample was not selected and the full count was done. Of the 106 respondents who were contacted by 196 businesses but agreed to respond to the survey, 101 respondents were included in the analysis. Nonparametric tests were performed on the nonparametric data obtained and nonparametric tests were performed through the SPSS package program. As a result of the analysis, the effectiveness of export incentive policies differed according to the educational status of the business owner, the number of employees of the business, the duration of the business to export and the level of internationalization of the business, it has been determined that the business does not differ according to the management situation, capital structure and the sector in which it operates. The enterprises covered in the study most complained of excessive bureaucratic procedures, prolonged support processes, relatively low amount of incentives and lack of qualified staff. Within the scope of the study, recommendations were made to policy makers and businesses to use incentives more effectively.